ουνιταριανοί

Χριστιανικό θρησκευτικό κίνημα που εμφανίστηκε στην Τρανσυλβανία, το β’ μισό του 16ου αι., υπό την ηγεσία του Φραγκίσκου Στανκάρο και του Γεώργιου Μπιαντράτα και διαδόθηκε στην Πολωνία, στην Ουγγαρία, στην Αγγλία και αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ο., που είναι επίσης γνωστοί και ως αροανοί ή αντιτριαδιστές, υποστηρίζουν την απόλυτη ενότητα και θεότητα του θεού Πατέρα. Αρνούνται τη θεία ιδιότητα του Ιησού, θεωρώντας τον μονάχα ως τον μεγαλύτερο προφήτη που φάνηκε στη Γη, και τη μόνη θεότητα που παραδέχονται σε αυτόν είναι εκείνη που του παραχωρήθηκε κατ’ εκλογήν του Πατέρα. Κατά συνέπεια, απορρίπτουν τα δόγματα της Ενανθρώπησης και της Αγίας Τριάδας, θεωρούν τη Βίβλο μη θεόπνευστο κείμενο και πιστεύουν στην τελική σωτηρία όλων των ανθρώπων. Το κίνημα των ο., οι δογματικές βάσεις του oποίου βρίσκονται στο κήρυγμα και στο έργο του Φαύστου και του Λέλιου Σοκίνου, υπέστη κατά τη διάρκεια της ιστορίας αλλεπάλληλες μεταπτώσεις. Αν και καταδιώχτηκε πολλές φορές από τους καθολικούς ηγεμόνες της Πολωνίας και της Αυστρίας (από τον Στέφανο Μπάτορυ και τη Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας), όπως επίσης και από τους καλβινιστές, κατόρθωσε πάντοτε να αναδιοργανώνεται και να επιζεί. Παρόλα αυτά, οι πιθανότητες επέκτασής του περιορίζονται όλο και περισσότερο, και σήμερα είναι διαδεδομένο μόνο στις χώρες που αναφέρθηκαν.